Bệnh thế kỷ HIV/AIDS phát triển qua từng giai đoạn, tại mỗi giai đoạn sẽ có những biểu hiện và đặc điểm khác nhau. Nhận biết các giai đoạn HIV phát triển sẽ giúp bạn đưa ra phương pháp điều trị và phòng chống lây nhiễm đạt hiệu quả tốt nhất.
HIV là gì?
HIV là một bệnh truyền nhiễm gây tác động xấu đến hệ thống miễn dịch của cơ thể. Bệnh này nguy hiểm ở chỗ các bệnh nhân sau khi mắc bệnh rất dễ nhiễm trùng cơ hội do việc suy giảm miễn dịch gây ra. Ở các giai đoạn HIV sẽ có những biểu hiện khác nhau, chính vì vậy người bệnh cần hiểu rõ để có phương pháp chữa trị kịp thời. Vậy HIV có mấy giai đoạn?
Xem thêm:
- 5 cách phòng tránh HIV hoàn toàn nằm trong tầm kiểm soát của bạn
- 16 dấu hiệu nhiễm HIV cần thăm khám và điều trị cho phù hợp
- 3 nguyên nhân dẫn đến HIV và cách phòng ngừa hiệu quả
Theo WHO, HIV gồm có 4 giai đoạn chính:
- Giai đoạn tiên phát
- Giai đoạn tiềm tàng
- Giai đoạn có triệu chứng
- Giai đoạn tiến triển
Quá trình phơi nhiễm HIV
Đây là giai đoạn đầu tiên khi bạn tiếp xúc với các nguồn có nguy cơ lây nhiễm HIV. Như: dùng chung kim tiêm để chích ma túy, quan hệ tình dục không an toàn với người bị HIV, chất dịch hoặc máu của người bị HIV dính vào niêm mạc mắt, vùng da đang bị tổn thương hoặc miệng,.. Vậy khi nghi ngờ phơi nhiễm HIV cần phải xử lý như thế nào?
- Nếu bạn bị phơi nhiễm với HIV qua vết thương thì cần phải rửa sạch vết thương trong vòng 5 phút bằng nước sạch, xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn.
- Trong vòng 72h tính từ lúc phơi nhiễm, bạn phải sử dụng thuốc dự phòng chống phơi nhiễm HIV để ngăn ngừa việc lây nhiễm. Hiệu quả chống lây nhiễm lên đến 95 – 99% nếu dùng ngay trong vài giờ đầu
Chính vì thế, nếu bạn đang trong giai đoạn này cần liên hệ đến cơ sở y tế sớm nhất để được sử dụng thuốc điều trị dự phòng sau phơi nhiễm.
Các giai đoạn HIV và biểu hiện
Giai đoạn nhiễm HIV tiên phát
Đây là giai đoạn đầu tiên của người mắc HIV, xuất hiện từ 2 đến 4 tuần sau khi virus gây suy giảm hệ miễn dịch trong cơ thể. Các biểu hiện thường kéo dài trong vòng 1 – 2 tuần và thường thấy nhất là:
- Sốt
- Phát ban da
- Viêm họng
- Đau khớp/ đau cơ
- Hạch to
- Buồn nôn
- Tiêu chảy
- Mệt mỏi và buồn ngủ
Hiện tượng chuyển đổi huyết thanh sẽ diễn ra trong vòng từ 4 – 12 tuần sau đó nên kết quả xét nghiệm HIV thường sẽ âm tính trong giai đoạn này. Vì vậy, khi nghi ngờ bị mắc bệnh HIV và làm xét nghiệm âm tính thì bạn nên tiến hành xét nghiệm lại sau 1 – 3 tháng.
Biểu hiện thường gặp trong giai đoạn đầu của HIV là phát ban toàn thân, trong đó:
- Xuất hiện tổn thương hồng ban dưới dạng sẩn 5 – 10mm
- Thời điểm nhận biết là sau khi bắt đầu sốt từ 48 – 72 giờ
- Biểu hiện phát ban kéo dài từ 5 – 8 ngày
- Các nốt ban không ngứa và thường xuất hiện ở phần mặt và thân mình.
Nếu phát hiện các triệu chứng trên thì bạn có thể điều trị hỗ trợ bằng cách sau:
- Hạ sốt bằng Paracetamol nếu có sốt
- Sử dụng NSAIDS hoặc các thuốc nhóm opiat để giảm đau
Tải lượng virus HIV ở giai đoạn này là vô cùng cao, do đó bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn kỹ hơn cũng như đề phòng lây truyền cho người khác.
Giai đoạn tiềm tàng
Trong giai đoạn này, số lượng CD4 bắt đầu giảm dần, bệnh nhận hoàn toàn sống khỏe mạnh trong 5 – 10 năm và không xuất hiện bất cứ triệu chứng nào. Nhưng trên thực tế, virus HIV vẫn đang phát triển mạnh mẽ trong cơ thể bạn.
Nếu nhìn từ bên ngoài, không ai có thể biết được bệnh nhân đang mắc HIV, ngay chính bản thân người mắc bệnh nếu chưa thực hiện xét nghiệm. Trong giai đoạn này, HIV vẫn có thể lây truyền cho người khác và kể cả người bệnh đang sử dụng thuốc điều trị để kìm hãm virus.
Giai đoạn có triệu chứng
Giai đoạn này xuất hiện khi lượng CD4 nhỏ hơn 500 tế bào/mm3. Lúc này, người bệnh sẽ gặp phải các tình trạng sau khi CD4 nằm trong khoảng 200 – 500:
- Xuất hiện hạch to toàn thân
- Suy kiệt, mệt mỏi
- Tiêu chảy hoặc sốt kéo dài trên 1 tháng
- Bệnh Candida âm đạo hoặc ở miệng
- Viêm phổi, lao phổi
- Bệnh ác tính (u lympho, ung thư cổ tử cung)
- Bệnh Zona (Herpes zoster)
Bệnh nhân sẽ có thể trạng ốm yếu với nhiều triệu chứng khác nếu số lượng CD4 trên 200. Ngược lại, những bệnh nhân có CD4 < 100 có thể cảm thấy khỏe mạnh và không xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào.
Tuy nhiên, tất cả bệnh nhân HIV đều có nguy cơ nhiễm trùng cơ hội và suy chức năng miễn dịch khi:
- Bước vào giai đoạn 2 hoặc 4
- Số lượng CD4 < 200
- Tổng số tế bài lympho (TLC) < 1200
Giai đoạn tiến triển (AIDS)
Đây là giai đoạn cuối trong các giai đoạn HIV và cũng là kết thúc bi thảm của những bệnh nhân mắc phải bệnh. Các biểu hiện lâm sàng thường gặp của giai đoạn cuối gồm:
- Hội chứng suy mòn cơ thể do virus HIV
- Viêm phổi do PCP, do vi khuẩn tái phát
- Nhiễm Herpes simplex mãn tính (sinh dục, môi miệng, trực tràng hoặc hậu môn) hoặc herpes nội tạng
- Nhiễm nấm candida thực quản (hoặc phế quản, khí quản hoặc phổi)
- Kaposi sarcoma
- Lao phổi ngoài
- Nhiễm virus cytomegalo (viêm võng mạc)
- Các bệnh lý não
- Nhiễm cryptosporidium, Isospora mạn tính
- Nhiễm nấm cryptococcus ngoài phổi, kể cả viêm màng não
- Nhiễm mycobacteria
- Nhiễm nấm lan tỏa
- U lympho
- Bệnh lý cơ tim hoặc thận
- Nhiễm khuẩn huyết tái phát
- Bệnh leishmania lan tỏa
- Ung thư cổ tử cung
Ngoài ra, khi bệnh tiến triển nặng cơ thể người bệnh chỉ còn “da bọc xương” do sụt cân nghiêm trọng, u phổi và nấm miệng phát triển không ngừng,.. Bên cạnh đó, các bệnh lý về viêm loét miệng, cơ xương khớp bị hoại tử rất nhanh.
Ở những giai đoạn AIDS muộn về sau, khả năng sống sót của người bệnh thấp dần đi, cơ thể tiều tụy, suy nhược, không có sức sống và khả năng cao sẽ tử vong.
Có thể bạn quan tâm:
- Ô nhiễm môi trường là gì? Những quan ngại về vấn đề ô nhiễm
- Khủng hoảng kinh tế – Nguyên nhân và những ảnh hưởng
Những yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của các giai đoạn HIV?
Tiến độ phát triển của bệnh sẽ tăng nhanh bởi các yếu tố sau:
- Tình trạng dinh dưỡng của người bệnh không cân đối
- Tuổi tác cao
- Nhiễm trùng cơ hội
- Triệu chứng trong HIV tiên phát
- Tiêm chích ma túy
- Tải lượng virus tăng cao
Những yếu tố sau đây sẽ góp phần làm tiến triển bệnh chậm lại:
- Sử dụng thuốc ARV để điều trị kháng HIV
- Sử dụng cotrimoxazol để DP nhiễm trùng cơ hội
Trung bình từ 5 – 10 năm người bệnh mới bắt đầu cảm thấy ốm yếu hoặc xuất hiện các triệu chứng lâm sàng kể từ khi nhiễm HIV. Chính vì vậy, xác định CD4 là cách tốt nhất để đánh giá lượng ức chế miễn dịch cũng như các giai đoạn HIV.
Nếu bệnh nhân không thực hiện xét nghiệm CD4 thì có thể dùng TLC và phân giai đoạn lâm sàng theo WHO hướng dẫn để đánh giá các giai đoạn của HIV và tình trạng của hệ miễn dịch.
Khi nào nên tiến hành xét nghiệm HIV?
- Quan hệ tình dục qua đường âm đạo hoặc đường hậu môn mà không sử dụng BCS đối với người không phải là chồng/ vợ cửa mình.
- Quan hệ tình dục không an toàn (nghĩa là sử dụng BCS không đúng cách hoặc không sử dụng BCS) với người có quan hệ tình dục với nhiều người khác hoặc tiêm chích ma túy.
- Dùng chung kim tiêm hoặc vật dụng y tế với người khác hoặc tiêm chích ma túy.
- Mua bán dâm
- QHTD với người mắc bệnh HIV
Như vậy, bài viết trên đã giới thiệu đến mọi người các giai đoạn HIV cũng như các biểu hiện lâm sàng của từng giai đoạn. Mong rằng những thông tin được chia sẻ hôm nay có thể giúp bạn phòng tránh căn bệnh HIV hiệu quả cũng như nhận biết căn bệnh sớm để có phương pháp điều trị tốt nhất.
