Quan hệ tình dục không an toàn là một nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự lây nhiễm các bệnh xã hội nói chung và HIV nói riêng. Tỷ lệ lây nhiễm HIV qua quan hệ tình dục rơi vào khoảng 0.03 – 1%, có nghĩa rằng từ các yếu tố nguy cơ thì tỷ lệ mắc HIV sau 1 lần quan hệ trong cộng đồng có xác suất từ 0.03 – 1 %. Tuy nhiên, để xác định quan hệ tình dục 1 lần có bị nhiễm HIV hay không chúng ta cần suy xét nhiều yếu tố nguy cơ.
1. HIV là gì?
HIV là một bệnh gây suy giảm miễn dịch ở người do nhiễm phải virus HIV (Human Immunodeficiency Virus). Khi xâm nhập vào cơ thể, virus nhân lên và tấn công hệ miễn dịch của người bệnh bao gồm các đại thực bào, các lympho bào T. Điều này dẫn đến suy giảm chức năng miễn dịch cơ thể, tạo điều kiện cho sự phát triển hoặc xâm nhập của các vi sinh vật gây các bệnh lý nhiễm trùng cơ hội.
Xem thêm:
- Chung sống với HIV/AIDS: Những điều mà bạn cần phải biết
- Dinh dưỡng cho người nhiễm HIV/AIDS tốt nhất – Hỏi đáp
- Các giai đoạn HIV và biểu hiện của từng giai đoạn cần biết
Con người nhiễm virus HIV là nguồn bệnh duy nhất. Có ba con đường lây nhiễm HIV từ người sang người, bao gồm:
- Đường máu và các chế phẩm của máu: khi dùng chung bơm kiêm tiêm hay các đồ dùng, dụng cụ y tế có dính máu của người nhiễm HIV, tiếp xúc vết thương hở có máu người bệnh, ghép tạng,…
- Đường tình dục: Quan hệ tình dục không an toàn, không sử dụng bao cao su với những người bị nhiễm HIV sẽ dẫn đến nguy cơ cao bị lây nhiễm. Trong đó, nguy cơ cao nhất khi quan hệ qua đường hậu môn, sau đó đến đường âm đạo và đường miệng.
- Từ mẹ sang con: Người mẹ bị nhiễm HIV sẽ có 30% khả năng lây nhiễm cho con. Trẻ sơ sinh có thể bị lây nhiễm HIV từ mẹ qua nhau thai trong quá trình mang thai hoặc qua nước ối, dịch âm đạo hoặc máu của mẹ có chứa virus trong quá trình sinh. Ngoài ra, trong sữa mẹ cũng có thể chứa một hàm lượng virus, gây nhiễm cho trẻ trong lúc bú. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp hiếm gặp trẻ được sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV nhưng lại âm tính với virus.
2. Nhiễm HIV có các triệu chứng nào?
Ở giai đoạn đầu hay giai đoạn cấp tính, các biểu hiện của nhiễm HIV rất dễ bị nhầm lẫn với triệu chứng bệnh cúm. Các biểu hiện ban đầu như sốt, ớn lạnh, nhức mỏi, phát ban, sưng hạch bạch huyết… Những triệu chứng ban đầu thường biến mất sau khoảng một tháng. Trong thời gian này, bệnh rất dễ lây truyền. Sau đó, người bị nhiễm HIV thường không xuất hiện thêm bất kỳ triệu chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài nào trong suốt nhiều năm.
Tuy nhiên, virus vẫn tiếp tục sinh sôi và làm suy yếu hệ miễn dịch. Người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như cơ thể mệt mỏi thường xuyên, sốt, đau đầu, tiêu chảy, sụt cân… Nếu không điều trị và ngăn chặn sự tiến triển của virus, người bệnh đối diện với giai đoạn cuối – AIDS. Lúc này, bệnh nhân có thể bị sút cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi kéo dài và dễ mắc phải các nhiễm trùng thông thường. Đặc trưng của sự giảm miễn dịch được biểu hiện bằng các bệnh như lao, viêm phổi do nấm Candida, bùng phát virus Herpes gây nên ung thư hạch bạch huyết, zona thần kinh,..
Đến nay khoa học vẫn chưa tìm ra cách chữa khỏi HIV nhưng đã có các phương pháp điều trị hiệu quả để kiểm soát bệnh. Bằng cách điều trị kịp thời và đúng cách, những người nhiễm HIV vẫn có thể sống bình thường và có tuổi thọ tương đương với người không nhiễm HIV.
Ngoài ra, việc điều trị đúng cách còn làm giảm khả năng lây truyền HIV sang người khác. Trên thực tế, các phương pháp điều trị có thể làm giảm lượng virus trong cơ thể xuống mức không thể phát hiện. Ở mức này, HIV không thể lây sang người khác.
Với những tiến bộ trong phương pháp xét nghiệm và điều trị thời gian gần đây, nhiều người nhiễm HIV vẫn có thể sống lâu dài và khỏe mạnh.
3. Quan hệ 1 lần có bị nhiễm HIV không?
Quan hệ tình dục, đặc biệt là quan hệ tình dục không an toàn là một nguyên nhân hàng đầu dẫn đến sự lây nhiễm các bệnh xã hội nói chung và HIV nói riêng. Theo báo cáo của Trung tâm phòng chống dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), nguy cơ lây HIV trong quan hệ tình dục thông thường từ nam giới lây sang nữ tỷ lệ 8/10.000, tỷ lệ nữ giới lây sang nam 4/10.000. Tỷ lệ nguy cơ này sẽ tăng lên nếu bạo dâm và gây tổn thương chảy máu, xây xác tạo vết thương hở. Nói chung, tỷ lệ nhiễm HIV chỉ rơi vào khoảng 0.03 – 1%. Điều này có nghĩa rằng từ các yếu tố nguy cơ thì tỷ lệ mắc HIV sau 1 lần quan hệ trong cộng đồng chỉ có xác suất từ 0.03 – 1 %.
Tuy nhiên, để xác định quan hệ tình dục 1 lần có bị nhiễm HIV hay không chúng ta cần suy xét nhiều yếu tố nguy cơ. Bởi khả năng bị mắc bệnh là có, nhưng cần phải thỏa mãn một số điều kiện nhất định.
Có thể gặp một số trường hợp như sau:
3.1. Đối tượng quan hệ không lành mạnh
Đối tượng quan hệ không lành mạnh được hiểu là bạn tình có một số đặc điểm như:
- Đã nhiễm HIV
- Có nguy cơ cao mắc các bệnh truyền nhiễm, bệnh xã hội
- Người có lối sinh hoạt tình dục không lành mạnh
- Có nhiều đối tượng quan hệ cùng lúc
- Là đối tượng mại dâm
Nếu bạn tình thuộc các đối tượng này thì khả năng lây nhiễm HIV là vô cùng lớn dù chỉ quan hệ một lần duy nhất.
Đây là lý do chương trình phòng chống HIV/AIDS quốc gia luôn đề cao khẩu hiệu chung thủy một vợ một chồng.
3.2. Quan hệ tình dục không an toàn
Quan hệ tình dục không an toàn là hành vi quan hệ tình dục nhưng không sử dụng bất cứ biện pháp phòng tránh nguy cơ lây nhiễm hoặc mang thai ngoài ý muốn nào. Đây được coi là hành động vô cùng nguy hiểm, không chỉ gây hại cho bản thân mà còn ảnh hưởng tới cả những người xung quanh.
Một số hành vi quan hệ tình dục không an toàn như:
- Không sử dụng bao cao su hoặc các biện pháp bảo vệ khác, đặc biệt là những trường hợp chưa mong muốn có con.
- Quan hệ tình dục quá sớm ở độ tuổi chưa hoàn thiện cả về thể chất và suy nghĩ.
- Người quan hệ với nhiều bạn tình cùng lúc
- Có nhiều đối tượng quan hệ
3.3. Quan hệ gây tổn thương cơ quan sinh dục
Chấn thương trong hoạt động tình dục là một hiện tượng không quá hiếm gặp. Các chấn thương này có thể biểu hiện ở các mức độ khác nhau từ sưng, trầy xước nhẹ vùng cơ quan sinh dục đến các chấn thương nặng nề như rách âm đạo, rách hậu môn, gãy dương vật… cần can thiệp cấp cứu. Tình trạng này có thể do sự chuẩn bị chưa kĩ, chưa làm ẩm hay bôi trơn đủ hoặc do các hình thức quan hệ thô bạo.
Các biểu hiện xây xác, tổn thương, có vết thương hở,… trên cơ quan sinh dục không chỉ gây ảnh hưởng trong quá trình quan hệ mà còn làm khả năng lây nhiễm HIV tăng cao. Bởi virus HIV có thể dễ dàng xâm nhập theo những tổn thương này để vào máu, từ đó gây lây nhiễm HIV cho bạn một cách dễ dàng với tỷ lệ cao.
3.4. Đường quan hệ
Quan hệ tình dục qua đường hậu môn là kiểu quan hệ tình dục có nguy cơ lây nhiễm hoặc lây truyền HIV cao nhất, đặc biệt là đối tượng tiếp nhận. Nguyên nhân do niêm mạc trực tràng rất mỏng, tạo sự thuận lợi cho HIV xâm nhập vào cơ thể khi quan hệ tình dục qua đường hậu môn.
Quan hệ tình dục qua đường âm đạo ít nguy cơ lây nhiễm HIV hơn quan hệ tình dục qua đường hậu môn tuy nhiên không thể chủ quan. Hầu hết phụ nữ nhiễm HIV đều lây nhiễm từ quan hệ tình dục qua đường âm đạo. HIV có thể xâm nhập vào cơ thể phụ nữ khi quan hệ qua các màng nhầy lót âm đạo và cổ tử cung. Dịch âm đạo và máu cũng có thể mang virus HIV và lây nhiễm cho nam giới qua lỗ niệu đạo ngoài ở đầu dương vật hoặc qua bao quy đầu nếu dương vật không được cắt bao quy đầu. Ngoài ra, các vết cắt nhỏ, vết xước hoặc vết loét hở ở bất kỳ đâu trên dương vật cũng có thể trở thành vị trí xâm nhập của virus HIV.
Quan hệ bằng miệng là việc sử dụng miệng, lưỡi hoặc môi tác động lên bộ phận sinh dục, khu vực sinh dục hoặc hậu môn của bạn tình để tạo cảm giác kích thích. Trong đời sống tình dục của người trưởng thành, kiểu quan hệ này có thể coi là một trải nghiệm thú vị nếu biết thực hiện cùng những biện pháp bảo vệ đúng cách. Tuy nhiên, đây cũng có thể là một đường lây truyền HIV. Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến nguy cơ này bao gồm xuất tinh vào miệng kèm theo loét miệng, chảy máu nướu răng hoặc vết loét ở bộ phận sinh dục và sự hiện diện của virus HIV hay bệnh lây truyền qua đường tình dục khác.
4. Quan hệ với người nhiễm HIV bao lâu thì nhiễm bệnh?
Để nhận biết được thời gian mắc bệnh HIV cần phải nắm rõ các giai đoạn tiến triển của bệnh và đặc điểm của từng giai đoạn.
Thông thường, giai đoạn ủ bệnh chính là thời điểm virus HIV sau khi được lây nhiễm vào cơ tiến hành sinh sôi cho đến khi xuất hiện triệu chứng. Thời điểm này chính là thời điểm cửa sổ, giai đoạn cần theo dõi sát sao để phân biệt người bệnh có mắc HIV hay không. Tùy theo thể trạng, cơ địa của mỗi người mà giai đoạn này sẽ tới nhanh hay chậm. Thông thường sẽ xuất hiện sau 1 đến 3 tháng. Tuy nhiên, các biểu hiện của giai đoạn này dễ nhầm lẫn với bệnh cúm do có các triệu chứng như sốt, ớn lạnh, nhức mỏi, phát ban, sưng hạch bạch huyết…
Giai đoạn này cũng là thời điểm vàng sử dụng các thuốc dự phòng phơi nhiễm HIV khi có các hành vi phơi nhiễm cao. Ngay sau khi nghi ngờ bị phơi nhiễm HIV, bạn nên đi khám và tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc đến các trung tâm y tế dự phòng để được hướng dẫn chi tiết và cụ thể hơn.
Có thể bạn quan tâm:
- Ô nhiễm môi trường là gì? Những quan ngại về vấn đề ô nhiễm
- Khủng hoảng kinh tế – Nguyên nhân và những ảnh hưởng
5. Nên làm gì khi phát hiện mình bị nhiễm HIV?
Nếu không may kết quả xét nghiệm cho thấy bạn dương tính với virus HIV, bạn phải thật bình tĩnh để nghe các lời khuyên từ phía bác sĩ hoặc chuyên viên y tế. Dưới đây là những lời khuyên bạn có thể tham khảo khi biết mình đã nhiễm HIV:
- Bạn không nên quá hốt hoảng, HIV không phải là một tệ nạn xã hội, thực tế vẫn có nhiều người nhiễm HIV khỏe mạnh và sống hạnh phúc trong nhiều năm thậm chí vài chục năm.
- Thông báo đến các trung tâm tư vấn HIV/AIDS để nhận được những lời khuyên, bạn có thể hoàn toàn yên tâm về vấn đề tiết lộ danh tính.
- Dừng hoạt động tình dục không an toàn và thông báo cho những người bạn tình của mình về tình trạng bệnh.
- HIV hiện chưa có thuốc điều trị đặc hiệu, tuy nhiên bạn sẽ được kê đơn thuốc làm chậm quá trình phát triển của virus HIV. Nhiệm vụ của bạn là phải uống thuốc đúng giờ và đúng liều để có thể ngăn chặn tối đa sự phát triển của virus.
- Bạn hoàn toàn có thể sống và sinh hoạt như một người bình thường. Bạn không nên mặc cảm mà nên sống sao để có ích cho đời và cho xã hội.
Chưa cần biết quan hệ 1 lần có bị nhiễm HIV không? Nếu nghi ngờ bản thân đang phơi nhiễm với HIV, hãy hành động đúng đắn bằng cách đến xét nghiệm tại các trung tâm sàng lọc HIV/AIDS để sớm có biện pháp xử lý phù hợp.